Wąwozy, pagórki, strumyki, rzeki, jeziora…

Oficjalnie przyjęło się, że teren Krajny wyznaczają rzeki: od południa Noteć, od zachodu Gwda, od wschodu Brda, natomiast od północy Debrzynka i Kamionka. Teren ten w znacznym stopniu pokrywa się z geograficznym regionem

Nizina koło Ujścia z widocznymi zboczami doliny Noteci
Nizina koło Ujścia z widocznymi zboczami Wysoczyzny Chodzieskiej

Polski, którym jest Pojezierze Krajeńskie. Równiny, łagodne pagórki i wzniesienia, wąwozy, rzeki i rzeczki, strumyki, jeziorka i jeziora. Łąki nadnoteckie, zagajniki, ale i nieprzebyte lasy. Taka jest właśnie Krajna. Rzeźba terenu została ukształtowana podczas ostatniego zlodowacenia ok. 16,5 tys. lat temu. Jest to teren nizinny. Dominującą formą krajobrazu są moreny czołowe, tworzące wysoczyznę morenową z wzniesieniami przekraczającymi 200 m n.p.m. Na wymienienie zasługuje choćby Góra Brzuchowa w okolicach Złotowa, niedaleko Krzywej Wsi, której wysokość sięga 207,8 m n.p.m. Na południu regiony, choć trochę niższa, znajduje się Dębowa Góra (193,7 m n.p.m), wznosząca się nad doliną Noteci. Obok ukształtowania morenowego występują inne formy charakterystyczne dla krajobrazu polodowcowego, m. in.:

– kemy – pagórki wysokości od kilku do kilkunastu metrów i średnicy kilkuset metrów stożkowe lub z płaskim wierzchołkiem i stromymi zboczami;

– ozy – wały lub silnie wydłużone pagórki o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, wyniesione wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lądolodem lub w jego szczelinach;

– rynny polodowcowe (subglacjalne) – podłużne formy powierzchniowe, powstające pod powierzchnią lądolodu na skutek erozji wód podlodowcowych; tworzą je prostolinijne lub lekko kręte zagłębienia szerokości od kilkuset metrów do 2-3 km i długości nieraz kilkudziesięciu kilometrów, o stromych wysokich krawędziach z obu stron;

– drumliny – niskie, owalne pagórki o asymetrycznym, owalnym kształcie; stoki bardziej strome występują od strony, z której napierał lądolód.

Gwda
Gwda

Największymi rzekami są Gwda, Brda i Noteć. Największą rzeką, która w całości ma swój bieg na terenie Krajny jest Łobżonka. Jej całkowita długość to 76 km. Jej źródła znajdują się w okolicy wsi Czyżkowo. Uchodzi do Noteci niedaleko Osieka nad Notecią nieopodal Dębowej Góry.

Jeżeli chodzi o jeziora to na terenie Krajny jest ich kilkaset. W dominującej części są to jeziora rynnowe, pozostałość po cofającym się lądolodzie. Są najczęściej długie, kręte i wąskie o stromych zboczach. Wypełniają obniżenia rynien polodowcowych. Do największych jezior Krajny zaliczamy:

– Sławianowskie Wielkie – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 277 ha w Gminie Złotów,

– Więcborskie – jezioro zastoiskowe o powierzchni ok. 210 ha, w Gminie Więcbork,

– Borówno – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 207 ha w Gminie Zakrzewo,

– Więcborskie – jezioro zastoiskowe o powierzchni ok. 194 ha w Gminie Więcbork,

– Sępoleńskie – jezioro przepływowe o powierzchni ok. 159 ha w Gminie Sępólno Krajeńskie,

– Zaleskie – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 148 ha w Gminie Złotów,

– Wapieńskie – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 128 ha w Gminie Krajenka,

– Falmierowskie – jezioro zastoiskowe o powierzchni ok. 60 ha w Gminie Wyrzysk,

– Ostrowite – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 47 ha w Gminie Złotów/Gminie Łobżenica,

– Złotowskie – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 44 ha w Gminie Złotów,

– Kopcze – jezioro rynnowe o powierzchni ok. 30 ha w Gminie Kaczory.

Komentarze

Dodaj komentarz

mood_bad
  • Jeszcze nie skomentowany.
  • chat
    Dodaj komentarz
    keyboard_arrow_up