Proces o czary we wsi Młotkowo w 1692 roku

Następnego dnia, 31 maja, przystąpiono do drugich tortur. Jako pierwszą poddano nim Barbarę, która zeznała, że „nic nie umie ani kiedy umiała co złego czartowskiego, bo ją matka tego nie uczeła nigdy, tylko bojaźni bożej”. Nawet gdy „ogniem przez siarkę była palona na bruszczach (?) łokciowych, od ramion począwszy, znowu na piersiach, także i pod kolanami, pytana różnemi sposobami nic nie zeznała, tylko tak mówieła, że ja w diabła nie wierzę anim weń wierzyła, anim m u służyła, który niechaj w piekle mieszka, a mnie od niego Bóg uwolni do dziesiątego pokolenia i do śmierci”31. Pytana przez sąd, „skądby miała taką cierpliwość” znosić taki okrutny ból, odparła, że od Pana Jezusa, „któremu się ona w więzieniu tego we dnie i w nocy poleca się i modli”. Pytana dalej przez sędziów, dlaczego nie krzyczy z bólu, a posypywana była ciągle siarką, odparła: „cóż mam wołać, wiem ci ja, że mnie palicie, boli mnie, ale wszak się tym wołaniem moim wam odgarnę, niechaj Pan Bóg tym płaci”. Mimo dalszego torturowania, gdy „żadnemi sposobami do zeznania przywiedziona być nie mogła”, została po godzinie uwolniona i odniesiona do więzienia. Również Anna, dziewka z Żelaznego, mimo ogromnego bólu, „siarkami palona”, do niczego się nie przyznała. Prosiła tylko, aby ją przebito szablą, żeby nie m usiała dalej cierpieć. Także Katarzyna Błachowa „zapierała się, tak straszne ogniowe cierpiąc upały”, i do niczego się nie przyznała. 

Ponieważ torturowane kobiety nie chciały przyznać się do tego, że są czarownicami i domagały się poddania je ponownej próbie wody, właściciel Łobżenicy kasztelan kaliski Jan Korzbok Łącki postanowił, że w obecności oskarżonych kobiet „wezmą pachołcy chłopca i dziewczynę, których żeby się kat nie tykał, niechże związawszy im ręce i nogi, puszczą ich na wodę wolnosinko [wolniusieńko], jeżeli będą pływać, jeżeli nie będą pływać, wyrwaćże ich zaraz z wody, żeby nie potonęli i dać im wódki, żeby nie pomarzli”. Oskarżone miały przyglądać się temu pławieniu, a następnie same miały zostać poddane próbie wody. Właściciel polecił następnie, aby dwóm oskarżonym i uwięzionym kobietom, które nie były jeszcze torturowane, dać spokój i nie torturować ich, tylko zaczekać do „dalszej mojej dyspozycji”. Te zaś, które były już torturowane dwukrotnie i mają być oddane na trzecie tortutry, „niechaj torturują i konfesat nikomu nie pokazywać”. Potem Łącki nakazał: „Te zaś drugie czarownice, żeby w stodołach siedziały pod wartą i żeby im dawali jeść i pić co mogą, żeby jednego do tego ordynować choć pachołka, który im niech z dwora bierze i gotuje i piwo ze dwora, żeby się białogłowa nie tykała, a żeby pachołek im gotował jeść”. Nakazał również wymianę składu sędziowskiego, polecając Aptekarza, Nawrockiego, Malarza, Wincentego i pisarza miejskiego, a „drudzy niech mi zaraz powracają do mnie do Łobżenicy”. Kata zaś należało przestrzec, „żeby ciągnieniem nie tak bardzo przykrzył, tylko ogniem, i to w nieszkodliwe miejsca”. 

Owego, niespotykanego chyba często eksperymentu, z pławieniem niewinnych dzieci, dokonano w sobotę 1 czerwca 1692 r. Najpierw na wodę puszczono Wawrzyńca Czyża, liczącego około 15 lat, syna kmiecia ze wsi Gromadno, a następnie dwunastoletnią Annę, córkę Kaczynki, komornicy z Gromadna. Oboje „po wierzchu pływali”. Następnego dnia, w niedzielę, eksperyment powtórzono. Tym razem pławiono inne dzieci, a mianowicie liczącego 12 lat syna niejakiego Tomali, służącego we dworze w Falmierowie, oraz Katarzynę, córkę zagrodnika z Falmierowa. Pławił je tym razem nie kat, lecz niejaki Domaracki, sługa pański, i nie w wodzie pod Młotkowem, ale w wodzie, która stała za dworem falmirowskim „na Kopcach”. Dzieci pławiono trzy razy, za każdym razem związane, lecz nie tonęły. Mimo tego, że próba wody, w trakcie której okazało się, że na powierzchni utrzymują się również dzieci, bez wątpienia nie mające nic wspólnego z uprawianiem czarów, pokazała, że pławienie jest niewiarygodnym dowodem, że oskarżone kobiety są czarownicami, procesu nie zakończono. Nie wiemy, jak sędziowie wytłumaczyli sobie owo utrzymywanie się dzieci na powierzchni wody, w każdym razie proces był kontynuowany, toczył się już jednak nie we wsi, ale w Łobżenicy, przed sądem wójtowskim. 

Dnia 6 czerwca 1692 r., rozpoczęto trzecie tortury. W składzie sądu znaleźli się teraz Stanisław Nawrocki, delegat burmistrza, i ławnicy wójtowscy Marcin Didrichowski, Jerzy Baranowski i Szymon Wincenty. Wzięta na trzecie tortury Barbara zeznała, że przed trzema laty Drabcyna (Drobcina) z Młotkówka zadała jej „pokuśnika” w chlebie. „Pokuśnik” obcował z nią tej samej nocy, ale „zimne miał”. Chodził zaś ubrany po niemiecku w czerni, nosił kapelusz. Owa Drabcyna już nie żyje. Nic więcej nie zeznała, a „była na torturach przez godzinę całą”. Nie chciała również nikogo wziąć na swoje sumienie, tzn. nie powołała żadnej innej kobiety. Następnie torturowano Annę z Żelaznego, która nie przyznała się wprawdzie do tego, że jest czarownicą, ale opowiedziała sędziom, że gdy „za dziewczynę w Tłukomiu służyła u brata Tomasza Żołny, gdzie tam opętaną żonę tegoż brata mego…, przez niedziel dwie w komorze przechowywał, od której ja musiała wymiatać”. Gospodyni wysłała ją też po piwo do karczmy, „jakem je przyniosła, zaraz oważ opętana wołała na gospodynią, żeć ta dziewczyna diabła w tem piwie przyniosła”. Anna, nie poczuwając się do winy, poskarżyła się na to do dworu i potem do Złotowa, do wojewodziny poznańskiej. Ta przysłała po opętaną kobietę. Wzięto ją na tortury, a następnie spalono. Nie powołała ona jednak Anny, która i teraz uważa, że jest niewinna. Trzecią torturowaną tego dnia kobietą była Katarzyna, rybaczka z Falmierowa, która „skoro na drabkę wzięta” zaczęła opowiadać, jak to Sadowa, która mieszkała w Falmierowie, ale już umarła, oddała jej kiedyś pożyczoną mąkę, z której to najpierw zrobił się ptak, „jak kur wielki”, a następnie „pokuśnik”, który był w szatach niemieckich, pod piórem w kapeluszu, na kurzych nogach. „Zaraz mnie namawiał, abym mu powolna była” co mu się udało, gdyż spała z nim. Bywała na łysej górze, która znajdowała się w różnych miejscach, „osobliwie w Młotkowie”. W trakcie pobytów na łysej górze tańcowała, a na skrzypcach grywał Jan Papieżów, który dostawał za to od diabła po 3 gr, które to pieniądze „pokuśnik” zabierał ludziom. Musiała się wyprzeć Boga i Matki Boskiej, została również ochrzczona przez diabła, a jej chrzestnymi byli Jan Papieżów i Derlina z Gromadna. Diabeł jej miał na imię Jakub. Powołała jako czarownice: Barbarę ze szpitala, „która nam posługuje na łysej górze”: Wachową z Gromadna, „która na czynszu siedzi”; Reginę, dziewkę służącą u Jana Grzywy z Gromadna; Bajczynę, zagrodniczkę z Falmierowa, która bywała na łysej górze i tańcowała z „pokuśnikiem”, oraz starą Labuikę i jej córkę Franczkową. Przyznała, że na łysej górze bywa około dwudziestu kobiet, ale oprócz już wymienionych innych nie może powołać, bo ich nie zna, jako że „sobie ćwiertkę na głowę stawiają i fartucham i się okrywają”.